Doorwerking van de patristiek (II)
Grote figuren in Byzantium
Module I, jaar 2, lesdag 9
In de periode van de zeven Oecumenische Concilies stond de christologie centraal. In de periode nadien begint in de Byzantijnse theologie een diepere theologische bezinning over de Heilige Geest. Dat zal verduidelijkt worden in de bestudering van de mystiek en de theologie van twee grote Byzantijnse vaders: de heilige Symeon de nieuwe Theoloog, monnik en mysticus, en de H. Gregorius Palamas, monnik, theoloog en bisschop van Thessalonika.
Symeon de Nieuwe Theoloog, Hymnen
Ik zeg U dank, dat Gij voor mij een avondloos Licht zijt geworden en een Zon die niet onder gaat, Gij die u niet kunt verbergen en alles met uw heerlijkheid vervult. Nooit hebt Gij u voor iemand verborgen, maar wij verbergen ons altijd voor U, wij die niet tot U willen komen. Want waar zoudt Gij u verbergen, Gij die nergens een plaats hebt om te rusten? En waarom zoudt Gij u verbergen, Gij die U nooit afwendt van wie dan ook, en die niemand afwijst?
Nicephorus de kluizenaar, Verhandeling over de nuchterheid en de waakzaamheid
Zoals ik je gezegd heb: zet je neer, keer in en leidt je geest binnen in je neus. Dit is de weg die de adem gebruikt om naar het hart te gaan. Duw hem, dwing hem om af te dalen in je hart samen met de ingeademde lucht. Als hij er aankomt zal je de vreugde zien die hierop volgt. Je zal van niets spijt hebben. Zoals de man die terug thuis komt na een lange afwezigheid, zijn vreugde niet inhoudt omdat hij vrouw en kinderen terugziet, zo loopt de geest, als hij zich heeft verbonden met de ziel, over van onuitsprekelijke vreugde.
Als je vanaf het begin, door de geest, binnendringt in de plaats van het hart die ik je heb getoond, dank God! Verheerlijk en juich, en wijd je helemaal aan deze oefening. Zij zal je leren wat je niet kent. Weet vervolgens, terwijl je geest zich daar bevindt, dat je niet moet zwijgen of gemakzuchtig zijn, maar heb geen andere bezigheid dan de roep: Heer Jezus Christus, Zoon van God, ontferm u over mij. Onderbreek tot geen enkele prijs deze praktijk, die uw geest beschut voor dwalen, en hem onneembaar en ontoegankelijk maakt voor de suggesties van de vijand. Richt elke dag deze roep tot Hem in de liefde voor God en in het verlangen naar Hem.