Monniken in het Oosten
Monastiek leven aan de Sinaï, in Palestina en op de Athos
Module I, jaar 2, lesdag 5
Sinaï, Palestina en de Athos
De zesde eeuw, in politiek opzicht een zeer chaotische tijd, vormt een hoogtepunt in de monastieke traditie van de Oudheid, zowel voor de Griekstalige oosterse traditie als voor die van het Latijnstalige westen. De vaders Barsanuphius, Johannes en Dorotheus van Gaza zijn ongeveer tijdgenoten van St. Benedictus. In het Catharinaklooster van de Sinaï wordt het invloedrijkste spirituele geschrift van het Oosten geschreven: ‘de Ladder’ van Johannes Climacus. De kenmerken van deze spiritualiteit zijn de verinnerlijking en liefdevolle gerichtheid op de persoon van Jezus Christus.
Dorotheus van Gaza, Geestelijke werken
Door de deemoed wordt men in staat gesteld opnieuw te beginnen en terug te keren tot zijn natuurlijke staat.
Want zonder deemoed is het onmogelijk aan de geboden te gehoorzamen of ook maar iets goeds tot stand te brengen, zoals Abba Markos zegt: “Zonder een vermorzeld hart is het onmogelijk van de ondeugd bevrijd te worden, volstrekt onmogelijk enige deugd te verwerven”.
Hesychius van Batos Uit de hoofdstukken over de waakzaamheid. Het Jezusgebed.
Aandacht wil zeggen, dat het hart ononderbroken in stilte verkeert, zonder enige gedachte, terwijl het Jezus Christus, de Zoon van God en zelf God, altijd, zonder versagen en ononderbroken ademt en aanroept. Zelf stelt het zich moedig op aan zijn zijde en tegen de vijanden. Het belijdt Hem als de enige die macht heeft om zonden te vergeven, en het omarmt voortdurend Christus en roept Hem aan, want Hij alleen kent op geheimvolle wijze het hart
Waarlijk, zalig het verstand (intellect) waaraan het Jezusgebed vastgekleefd is, zalig het hart dat niet ophoudt te weergalmen van de Naam van Jezus, even sterk als de lucht gekleefd is aan het licht en de vlam aan de was. De zon loopt over de aarde en wekt overal de dag. De Heilige Naam van Jezus, die niet ophoudt te stralen in de geest, wekt ontelbare en schitterende gedachten.
Als de wolken uiteengedreven zijn, vertoont zich de heldere lucht. En als de fantasiebeelden van de hartstochten door de zon der gerechtigheid Jezus Christus, zijn uiteen gedreven, worden er stralende gedachten, zo helder als sterren, in het hart voortgebracht. Want de lucht van het hart wordt verlicht door Jezus.
Het voortdurend aanroepen van de Naam van de Heer, als het gepaard gaat met een verlangen vol zoetheid en vreugde, geeft aan de ruimte van het hart zelf om (ook) vervuld te zijn met vreugde en sereniteit, door de genade van een uiterste aandacht. Maar het is Jezus Christus zelf, Zoon van God, die de zuivering van het hart voltooit.