Leerhuis van de kerkvaders

Lesprogramma

De cursussen van het Leerhuis lopen over vijf lesjaren van telkens negen lesdagen. Het pakket is onderverdeeld in drie modules:

Module I - Van de 1ste tot de 11de eeuw

De cursusjaren 1 en 2 beogen een 'chronologische' verkenning van de kerkvadertijd met aandacht voor de grote figuren en hun bijdrage tot de opbouw van de Kerk. Hoewel we uitgebreid aandacht hebben voor de inhoud van de vaderteksten, volgen we daarbij vooral een historische lijn die loopt van de 1ste tot de 11de eeuw.

Module II - De Vaders over de grote thema's van de christelijke leer en het spirituele leven

Een meer 'catechetische' insteek wordt gevolgd in de cursusjaren 3 en 4. Nu worden Vaderteksten verkend vanuit een aantal grote thema's. We volgen deze keer een heilshistorische lijn: hoe laat God zich kennen? Hoe worden wij herboren en voltooid? Welke toekomst is er voor deze wereld?

Module III - De Vaders als grondleggers en vormgevers van het liturgische leven

In het vijfde cursusjaar doorlopen we het liturgisch jaar met de Kerkvaders. Zij liggen aan de grondslag van de liturgie zoals wij die vandaag in het Oosten en het Westen vieren. De liturgie - met de jaarcyclus van feesten, sterke tijden en gedachtenissen - en de sacramenten zijn tegelijk bron en voltooiing van het christelijke leven in de Kerk.

Gedetailleerd programma

  • Module I, jaar 1
    2021 - 2022
  • Module I, jaar 2
    2022 - 2023
  • Module II, jaar 1
    2023 - 2024
  • Module II, jaar 2
    2024 - 2025
  • Module III
    2025 - 2026

Van de eerste tot de 11de eeuw

Deel I. De Pre-Niceense Vaders (de eerste drie eeuwen)

Lesdag 1
Gent: 24 of 25 september 2021
Wat na de apostelen? – De oudste christelijke geschriften
Pieter Van Petegem
Lesdag 2
Gent: 29 of 30 oktober 2021
Kerk vormen in de schaduw van de vervolgingen – De vroege Latijnse Vaders
p. Kris De Brabander
Lesdag 3
Gent: 26 of 27 november 2021
De eigenheid van het geloof ver(ant)woord – De vroege Griekse Vaders
Dieter Van Belle
Lesdag 4
Gent: 17 of 18 december 2021
Geloof en rede – Origenes, Augustinus en de filosofie
Joris Van Ael en Piet Raes
Lesdag 5
Gent: 28 of 29 januari 2022
De aantrekkingskracht van de woestijn – Ascetische stromingen, Antonius en Pachomius
Joris Van Ael

Deel II. De Post-Niceense Vaders (de vierde eeuw)

Lesdag 6
Gent: 25 of 26 februari 2022
Vader, Zoon en Geest – Spanningen rond het statuut van de Zoon en van de Geest
Lode Aerts
Lesdag 7
Gent: 25 of 26 maart 2022
Geloofsonderricht voor nieuwe christenen – De grote catecheten van de 4de eeuw
Stijn Van den Bossche
Lesdag 8
Gent: 22 of 23 april 2022
De woestijn gaat bloeien – De radicale beleving van het evangelie bij de woestijnvaders
Joris Van Ael en Dieter Van Belle
Lesdag 9
Gent: 20 of 21 mei 2022
De inbreng van de Kerk uit het Oosten – De Syrische Vaders
Kees den Biesen

Van de eerste tot de 11de eeuw

Deel I. Het Christusmysterie in het geding

Lesdag 1
Gent: 23 of 24 september 2022
Wie is Jezus? – De grote concilies over de persoon van Christus
V. Dominique Verbeke en Joris Van Ael
Lesdag 2
Gent: 21 of 22 oktober 2022
Een herder voor zijn kudde – Augustinus, bisschop van Hippo
p. Kris De Brabander
Lesdag 3
Gent: 25 of 26 november 2022
Twee grote figuren uit het Oosten – Ps.-Dionysius de Areopagiet en Maximus de Belijder
Joris Van Ael

Deel II. Het monastieke leven: eenheid en differentiatie

Lesdag 4
Gent: 16 of 17 december 2022
Monniken in het Westen – Benedictus van Nursia, zijn Regel en zijn charisma
zr. Hannah van Quakebeke
Lesdag 5
Gent: 27 of 28 januari 2023
Monniken in het Oosten – Monastiek leven aan de Sinaï, in Palestina en op de Athos
V. Dominique Verbeke en Joris Van Ael
Lesdag 6
Gent: 24 of 25 februari 2023
Monniken in Syrië – Isaac van Ninive, Johannes van Dalyatha en Jozef Hazzaya
p. Benoît Standaert

Deel III. Eindpunt en nawerking van de patristische tijd

Lesdag 7
Gent: 24 of 25 maart 2023
Kan men een beeld maken van Christus? – Iconenstrijd en beeldenleer in Oost en West
Joris Van Ael
Lesdag 8
Gent: 21 of 22 april 2023
Doorwerking van de patristiek (I) – Verderzetting tijdens de Westerse middeleeuwen
p. Rob Faesen
Lesdag 9
Gent: 19 of 20 mei 2023
Doorwerking van de patristiek (II) – Grote figuren in Byzantium
Joris Van Ael

De eerste eeuwen die de menswording inluiden

De onkenbare God laat zich kennen

Lesdag 1
22 of 23 september 2023
Zwijgen en spreken over God
Pieter Van Petegem

Hij laat zich kennen in de schepping

Lesdag 2
20 of 21 oktober 2023
Ireneüs, Efrem en Maximus
Dieter Van Belle & Joris Van Ael
Lesdag 3
24 of 25 november 2023
Ireneüs en Origenes
Dieter Van Belle & Pieter Van Petegem
Lesdag 4
15 of 16 december 2023
Theodorus van Mopsuestia en Johannes Chrysostomus
Joris Van Ael & Maria Verhoeff
Lesdag 5
19 of 20 januari 2024
Ambrosius en Augustinus
P. Kris De Brabander
Lesdag 6
23 of 24 februari 2024
Patristische en moderne Schriftlezing
Pieter Van Petegem & V. Manu Van Hecke

Hij laat zich kennen als de drie-ene God die mens wordt

Lesdag 7
22 of 23 maart 2024
Ioannis Zizioulas, een hedendaagse theologie in het spoor van de Vaders
Zr. Hildegard Koetsveld
Lesdag 8
19 of 20 april 2024
Schepping en Schrift voltooid in de menswording
Joris Van Ael

Excursie

Lesdag 9
25 mei 2024
Excursie naar Chevetogne – Abdij van de Heilige Kruisverheffing
Onthaal door de monniken

De eerste eeuwen die de menswording inluiden

De mens

Lesdag 1
20 of 21 september 2024
Het mensbeeld van de Vaders – De roeping van de mens bij Ireneüs
Pieter Van Petegem & Dieter Van Belle
Lesdag 2
18 of 19 oktober 2024
De zondeval bij Augustinus, Maximus en Isaak de Syriër
Stijn Van den Bossche & Joris Van Ael
Lesdag 3
15 of 16 november 2024
De strijd met de 'gedachten’ bij Evagrius, Cassianus en Gregorius de Grote
Zr. Rebekka Willekes
Lesdag 4
13 of 14 december 2024
Inspanning en genade in West en Oost
Dieter Van Belle & Joris Van Ael

De Kerk

Lesdag 5
17 of 18 januari 2025
Plaats van genade
P. Kris De Brabander
Lesdag 6
21 of 22 februari 2025
Verbeeld in de Moeder Gods
Judith Hermans & Joris Van Ael
Lesdag 7
21 of 22 maart 2025
Gemeenschap van gedoopten, plaats van bekering
Joris Polfliet & Joris Van Ael
Lesdag 8
25 of 26 april 2025
Gebed en liturgie bij Pseudo-Dionysius en Jan van Ruusbroec
Pieter Van Petegem & Dirk Boone

De voltooiing

Lesdag 9
23 of 24 mei 2025
Verbeeld in de Schrift, beleefd in de mystieke eenheid
Pieter Van Petegem & P. Rob Faesen

Het liturgisch jaar met de kerkvaders

Voor de vaders was het evident dat het theologisch en spiritueel discours uitmondde in de eredienst, als de plaats waar leer en innerlijkheid tot volle bloei komen en hun diepste bezegeling ontvangen, in een beweging van gebed waaraan de hele Kerk participeert. De Vaders zijn daarom niet alleen de grondleggers en vormgevers van de liturgie, ze hebben de gelovigen er ook in binnengeleid door hun aanmoedigingen, traktaten en homilieën.
Het gelovige leven – alle vormen waarin het wordt vertolkt – dient opgenomen te worden in het universele dankende antwoord van de Kerk aan haar Heer: de liturgie.

Deel I. Het levende weefwerk van de liturgie

Vanaf de eerste eeuwen heeft de liefde van God, in Christus aan de mens bewezen, een biddend en liturgisch antwoord ontlokt. Aanvankelijk nog sterk afhankelijk van de Joodse eredienst begon de christelijke liturgie zich er steeds meer van te onderscheiden. Toen de grote massa’s het christendom vervoegden werd een meer coherente en typisch christelijke eredienst geconstitueerd. Het geheel groeide uit tot een gemeenschappelijke celebratie, geritmeerd door de hoogtepunten in de dag, de week en het jaar. De liturgie van de Kerk is de schatkamer van haar spirituele leven, in woord, vorm, beeld en gebaar uitgedrukt in een steeds herhaald vieren, met als hoogtepunt de Eucharistische samenkomst van de zondag, het eerste en oudste paasfeest.

Lesdag 1 De liturgie als inwijding in het mysterie: haar fundamenten en karakteristieken
Joris Van Ael
Lesdag 2 De liturgie als bouwwerk. Haar organisatie en krachtlijnen
Joris Polfliet

Deel II. Het liturgisch jaar met de kerkvaders

Het liturgisch jaar legt in een brede waaier van sterke tijden en feesten de rijkdom van het christelijk geloof open. De gelovigen krijgen op deze wijze, al biddend, vierend en verbeeldend, deel aan het Christusmysterie dat met de tijden en feesten mee, zich ontvouwt in een zinvolle, pedagogische orde. Op deze wijze wordt de gelovige gemeenschap ingewijd. De Vaders hebben door hun commentaren, homilieën en gebeden niet weinig bijgedragen tot de rijkdom en inzichtelijkheid van de liturgie. Ze hebben vooral door hun woord het diepe geheim van elke celebratie in het licht gesteld: de ontmoeting met God die door de mysteries van Christus’ leven, sterven en verrijzen binnen ons bereik wordt gesteld.

Lesdag 3 De Advent met de Kerkvaders
Pieter Van Petegem
Lesdag 4 Kerstmis met de Kerkvaders
Kris De Brabander
Lesdag 5 De Kersttijd met de Kerkvaders
Christophe Monsieur
Lesdag 6 De Veertigdagentijd met de Kerkvaders
Dieter Van Belle
Lesdag 7 De Goede Week met de Kerkvaders
Joris Geldhof
Lesdag 8 De Paastijd met de Kerkvaders
Zr. Hildegard Koetsveld
Lesdag 9 De feesten van Transfiguratie en Kruisverheffing
Joris Van Ael